در مسجد جامع اصفهان، یک ایوان بسیار مهم به نام “ایوان صاحب” واقع شده است که ابعاد آن ۱۳/۸۰ متر در طول و ۱۳/۵۰ متر در عرض است. این ایوان در ضلع جنوبی مسجد قرار دارد و نامش از نام “صاحب بن عباد” گرفته شده است.
صاحب بن عباد، نویسنده، ادیب، شاعر و وزیر شیعه‌مذهب در دوران حکومت رکن‌الدوله دیلمی بوده و در همین مکان تدریس می‌کرده. در سال ۳۸۵ ه.ق در ری درگذشت و جسد او به اصفهان منتقل و در منزلی در محله طوقچی به خاک سپرده شد. از آن زمان تا به امروز، مردم همچنان به مقبرهٔ او در این محل زیارت می‌کنند.
در دورهٔ حکومت شاه طهماسب، کاشی‌های معرق با طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی در نمای خارجی این ایوان استفاده شد. این کاشی‌ها تنوع زیبایی به نمای بیرونی ایوان افزودند. اما در این همه تزئینات، معماری اصلی ایوان به سبک معماری رازی حفظ شده است. در داخل مقرنس‌های صفهٔ صاحب، جملاتی با خط بنایی مشکی بر زمینهٔ شطرنجی آجری حک شده است که تعدادی از آن‌ها اسامی از نام‌های الهی را نمایان می‌سازند.
یکی از آثار مهم در دیوار جنوبی ایوان، یک صفحهٔ کاشی‌کاری با دقت بالا و منحصربه‌فرد است. این کاشی‌کاری دقیقاً تراکیب الواح شاه طهماسب و اسماعیل را نمایش می‌دهد. همچنین، در بالای کتیبهٔ کاشی‌کاری مشاهده می‌شود که نام یکی از استادان این کار با خط کمال‌الدین حسین حافظ هروی نوشته شده است.
لوح‌های هلال خارجی صفهٔ صاحب نیز دارای دو قسمت هستند. بخش اول شامل الواح مستطیل‌شکل با خط ثلث سفید معرق بر زمینهٔ کاشی لاجوردی است و بخش دوم شامل الواح چهارضلعی و لوح‌های مستطیلی کوچک‌تر است. این لوح‌ها به نمای خارجی ایوان زیبایی خاصی اضافه کرده‌اند.
کتیبهٔ اوزون حسن نیز از دیگر آثاری است که در مسجد جامع عباسی مشاهده می‌شود. این کتیبه معرق به خط ثلث مرتبط با دوران حکومت سلسلهٔ آق‌قویونلو است. این کتیبه به اقدامات اوزون حسن آق‌قویونلو در سال ۸۸۰ قمری برای تعمیر و ترمیم مسجد جامع اصفهان اشاره دارد.
به کتیبهٔ هلال نیز در صفهٔ صاحب توجه کنید. این کت
یبه با خط ثلث بر زمینهٔ کاشی لاجوردی در سال ۹۳۸ ه.ق نوشته شده و آیات قرآنی مرتبط با این مکان در آن ذکر شده است.
مسجد جامع اصفهان حاوی تاریخ و ارتباط با شخصیت‌های تاریخی مختلف است. کتیبهٔ شاه عباس ثانی، کتیبهٔ سنگفرش، کتیبهٔ سنگاب صفه، و کتیبهٔ آب مباح از دیگر آثار مهمی هستند که در مسجد جامع عباسی مشاهده می‌شوند و به ما درک بهتری از تاریخ و معانی مختلف این مکان را می‌دهند.
قسمت هایی از کتیبه
| آفاق بفر شاه دین‌دار جهان‌جو | چون صورت مینا شده و روضه مینو | |
| برخاک درش سجده کنانند چو خورشید | ………….. رخ بنهد رو | |
| از رود صفاهان به سوی مسجد جامع | ……….. روان کرد یکی جو | |
| تاریخ………….. گفت | آب ملک اصلان بیک سلطان ارشلو |
